Forschungsbibliothek Gotha

Aus Ärztebriefe
Zur Navigation springen Zur Suche springen

Allgemeine Informationen

Universitäts-und Forschungsbibliothek Erfurt/Gotha

Forschungsbibliothek Gotha

Schloss Friedenstein

D-99867 Gotha

Tel.: +49 361-737 5561; +49 3621-30 80 14

Fax: +49 361-737 5539

http://www.uni-erfurt.de/bibliothek/fb/


Vor dem Schloß: Restaurant Pagenhaus (außer montags; im Winter geschl.!), 11-22 Uhr.


Ansprechpartnerin

Cornelia Hopf

E-Mail: cornelia.hopf@uni-erfurt.de


Öffnungszeiten

Mo-Fr: 9-18 Uhr

Sichtungen

  • 1. Katalogsichtung: U.S., 16.+18.3.2011
  • 2. Katalogsichtung: U.S., 2013
  • 3. Katalogsichtung: U.S., 10.1.2014
  • 10.1.2014: Gym. 6, Gym. 11; Gym. 8 bis einschließlich Nr. 50
  • Recherchen in HANS: Manuel Huth, 7/2014
  • Eingabe aller einschlägigen Briefe aus HANS: Manuel Huth, 2014
  • Abgleich mit den Funden aus dem hs. Katalog: US/MH, 26.11.14

Agenda

  • Durchsicht der unten (Tabelle) für Brieffunde im Einzelnen vermerkten Hss.
  • Gegenkontrolle mit HANS!
  • Bisher angelegte DS aus Gotha: 20053-20086. Noch keine Fotos bestellt. --U schlegelmilch 10:33, 13. Jan. 2014 (CET)
  • Zu Würzburger Materialien in Gotha siehe http://runeberg.org/bokobibl/1930/0022.html und die nachfolgenden Seiten
  • DS 3007 - in A 400 oder nicht?

Literatur zum Archiv

Niels FLECK, Die Schlosskirche auf dem Friedenstein zu Gotha. Zum Wandel fürstlicher Repräsentationsstrategien im 17. Jahrhundert, ZThG 64, 2010, 133-180

Zu einzelnen Handschriften

J. HAUSSLEITER, Das Rätsel der Gothaer Luther-Handschrift A. 402 und seine Lösung, in: ARG 19, 1922, S. 81

Otto CLEMEN, Der Gothaer Briefcodex A 406 mit Briefbeilagen, vornehmlich aus dem Lebenskreise des Friedrich Myconius I. Teil, in: ARG 35, 1938, S. 119

DFG-Projekt: Katalogisierung der nachreformatorischen Handschriften aus dem Nachlass der Theologen Johann und Johann Ernst Gerhard: http://hsozkult.geschichte.hu-berlin.de/projekte/id=389 -> Frau Hopf (FB Gotha) fragen!

Gedruckte Kataloge

Hand- oder maschinenschriftliche Repertorien und Karteien in Gotha

  • Kreuzkatalog: maschinenschriftlicher Zettelkatalog, alphabetisch nach Namen und Schlagworten
  • Systematischer Katalog: handschriftlicher Bandkatalog
  • Catalog der Handschriften und Inkunabeln (des Gymnasium Ernestinum): handschriftlicher Bandkatalog

Bestände - Briefe

Onlinekatalog: http://pergamon.uni-erfurt.de/cgi-bin/gotha/hans.pl


Signaturen lt. Auskunft von Cornelia Hopf an TW, 21.7.2014: "vielen Dank, dass Sie die Korrektheit der Signaturen hinterfragen. Die Form mit "Cod." ist die ältere; heute wird nur geschrieben: Chart. A, Chart. B, Gym., Memb. I, Memb. II."

Nrn. / Blattzählung (Mail von Cornelia Kopf vom 30.10.2014): Der Nachweis der Briefe in unserer Datenbank HANS erfolgte vor vielen Jahren im Rahmen der Retrokatalogisierung und ohne Autopsie. Demnach wurden aus der Kartei die dort niedergeschriebenen Angaben übernommen, so die Zählung. Ursprünglich waren die Briefe nach Stücken gezählt, was bei Mehrblättrigkeit keine individuelle Zitierung zulässt. Deshalb wurde eine Blattzählung angelegt.

Aus der Autographenkartei

  • Chart. A 984 - Tycho Brahe (an ?): Autogramm oder eigenhändige Unterschrift Tycho Brahes in Chart. A 984, Bl. 3r. = kein ÄB
  • Math. 2° 38/2 Rara bzw. Math. 2° 56/1 Rara - Autogr. T. Brahe in Apianus, Astronomicon Caesareum, 1540
  • Chart. B 994 - Stammbuch Ilgen, auch zahlr. Ärzte

Aus der Sammlung "Gym."

  • 6-8 - Briefe diverser an Andreas Wilke, Rektor des Gymnasium Ernestinum 1592-1631, nicht in HANS, aber bei Schneider 1897, s. daraus die Einzelaufnahmen; vgl. auch Gym. 35: Gedichte diverser an Andreas Wilke, Teil 3, v. diesem selbst aus den Originalen aus Cod. 6-8 zusammengestellt)
    • 7,196 - Johannes Herzogk, Dr., an Wilke, Luciae Sommerdae (Lützensömmern) 1604 - Arzt?
  • 11-12 (12 lt. hs. Kat. in der FB jetzt: Stadtarchiv Gotha, 2/07677): Briefe diverser an Georg Heß, Rektor des Gymnasium Ernestinum von 1673-1692. Ausschließlich Theologen und Schulmänner.
    • 11,92 - Dr. Valentin Müldner (Arzt?) in Bautzen an Andreas Wilke in Gotha, 12.6.1677)
  • 60 (im Kat. als fehlend vermerkt) - Claendarium historicum conscriptum a Paulo Ebero, Wittenberg 1566; mit hs. Nachträgen und einer egh. Vita des Erfurter Mediciners und Dichters M. Bartholomaeus Hübner.
  • 65 (im Kat. als fehlend vermerkt) - Nachträge zu Wilkes Briefen in Cod. 6-8

Vgl. dazu evtl. das Projekt "Beschreibungen Gothaer Hss." von PD Dr. Jürgen Wolf, BBAW, AV Dt. Texte des MA., Jägerstr. 22-23, 10117 Bln., wold@bbaw.de, Tel. 030-20370621 (Adresse nach dem Kat. beilieg. Email-Ausdruck vom Herbst 2003).

Aus dem handschriftlichen Briefkatalog

Einträge, die keinen oder nur vermutungsweise einen Arzt einschließen, siehe hier. Ärztebriefe siehe unten in der Brieftabelle. - Nicht geprüft: Einträge zu Luther.

  • Chart. A 124 enthält nach meinen Exzerpten (US) von 2010 über die 69 in HANS registrierten Stücke hinaus mindestens: 1x Crato an Eber und/oder Melanchthon; 1x Jo. moninger an diese.; 1x Rheticus an dies.
  • Chart. A 125 enthält nach meinen Exzerpten (US) von 2010 über die 236 in HANS registrierten Stücke hinaus mindestens: Briefwechsel mit Jakob Milichius
  • Chart. A 404 enthält lt. altem Kat. auch auf Bl. 248-253 Crato-Briefe an Jordán; lt. HANS 248-250 an "unbek. Waldenser"
  • Chart. A 720 (ganzen Band durchsehen!, da nur Vereinzeltes in HANS), 5 - Andreas Wilke an Johannes Gölzius de peste Gothana
  • Chart. B 212 durchsehen, kaum in HANS
  • Chart. A 75, f. 420 - Markus Wagner an Ratzenberger (welchen), oO 1583
  • Chart. A 128, f. 348 - Abraham Ulrich an Paul Eber, 1567 (ein weiterer: A 123, S. 292 von 1560)
  • Chart. B 908, S. 1-251: Paracelsus, Exegese zu Mt 1-5, adr. an Luther und Bugenhagen 1525
  • FA: Chart. A 187, f. 270 - (Heinrich?) Stromer an Spalatin, Basel 1538 - lt. HANS nicht Heinrich
  • Chart. A 123: Briefwechsel Paul Eber: siehe HANS: http://pergamon.uni-erfurt.de/cgi-bin/gotha/hans.pl?x=u&t_allegro=x&treu=x&v_0=SER&q_0=briefwechsel%20von%20paul%20eber%2C%20band%201; z.B. S. 86 ff. Andreas Aurifaber an Michael Stifel(?), Paul Eber, Melanchthon (DS 15938, 22049) s.a.
  • Chart. A 404, S. 363 - Sidneius ad Iordanum, Pragae 1575
  • Chart. A 140, Nr. 50 - Nicolaus Sarcander an J.E.Gerhard, HE 1656
  • Chart. A 381, Nr. 4 - Samuel Maciejowski an "Tidemann" (vermutl. T. Giese), oD
  • Chart. A 103 - Kopialbuch Caspar Sagittarius, auch Bfe. an ihn, 1668-72
  • Chart. A 112, f. 408 - Michael Sack an Barth. Gernhard, Weimar 1596
  • Chart. A 596 - Joh. Adolph an Joh. Gerhard (med.?), Marburg 1655
  • FA: Chart. A 404, S. 267 - Gottfried Buchholzer an "Monavus", Freystadt s.a. (WELCHER) - Abraham B. an Jakob Monau
  • Chart. A 1048, 47 - Dr. Franciscus Burghardt an Myconius, Gotha 15xx - Zur Hs. A 1048 vgl. CR 1, Sp. XCVII, "Cod. Mehn. I"!
  • Chart. A 1048, 105 - Corvinus (Vorname Andreas gestrichen) an Agricola (WELCHEN), Neustadt 1542
  • Chart. A 125, 164 - Paul Eber an Camerarius (WELCHEN), o.J.
  • Chart. A 124, 143/146 - Ernst von Mengersdorff an NN, 1596
  • Chart. A 113, 495/499 - Heinrich Ludwig (n. identif.) an Barth. Gernhard, Genf 1594
  • Chart. A 473, 65 - Mochinger (?) an Olearius, s.l.e.a.
  • CHart. A 399 (PhM, wohl Abschr.): Bl. 12 an Milich; 16v an A. Schurff; 19 an A. Musa, 19 an Milichius
  • Chart. A 74, 375 u. 305: Caspar Melissander, 2 Br. aus Altenburg an Ratzenberg (WELCHEN)
  • Chart. A 473, Bl. 57.58.65.95-97 - Mochinger (welcher) an Martin Opitz, Danzig 1630-34
  • Chart. A 75, Bl. 224 - Virgil Pinzziger an Ratzenberger (welchen), WE 1595
  • Chart. A 703, Bl. 53 - Andreas Planer an (Stephan?) Gerlach, slea

Briefkat. am 10.1.14 abgeschlossen, die Anf. 2013 gesehene masch. Kristeller-Beilage war nicht auffindbar!

Aus gedruckten Katalogen

  • Memb. I 111-113 (Cyprian: Membr. fol. 72-74) - Drei "volumina medica" (Cyprian 22) Johanns des Beständigen von Sachsen, 1515. Rezepte und Hausmittel.

Das folgende Cyprian-Zahlen; Chart. fol. -> Chart. A, Cod. Chart. min. -> Chart. B

  • Chart. fol. 29 - Allerley religions-schriften von anno 1524 bis 1579 - Briefe?
  • Chart. fol. 56 - Acta in ecclesia et aula Vinariensi anno 1578 - Briefe?
  • Chart. fol. 68 - Variorum epistolae ad viduam Io. Guilielmi Vinariensis
  • Chart. fol. 83 - Varia zur sächs. Reformation - Briefe?
  • Chart. fol. 84 - Variorum iudicia de formula concordiae, necnon D. (Casparis, ut vid., U.S.) Naevii causae recusatae receptionis corporis doctrinae Philippi
  • Chart. fol. 85 - Collectanea theologica e bibliotheca Io. Gerhardi; enth. 1 Br. an C. Neefe.
  • Chart. fol. 91 - fasc. 3: Acta doctoris Johannis Forsteri mit unseren herren Predicanten alhie zu Augspurgk anno 1535 et seqq., darin: Melanchthonbriefe in Abschrift
  • Chart. fol. 109 - Briefe von Luther, Mosellanus, Stigel, Lipsius, D. Chytraeus, Io. Arndius, alles Abschr.
  • Chart. fol. 121 - Briefe: Aventin, Mosellan, Saccus, Myconius, Moibanus, G. Fabricius, Mathesius, Rheticus, Marbach, Rabus, Witterstadt, Alb. Hardenberg et al., alles Orig.
  • Chart. fol. 123 - P. Eber, Briefe ad varios
  • Chart. fol. 124 - Briefe: Alb. Cruciger, Avenarius, Lossius, Io. Rosa, Klebitz, G. Agricola, Krentzheim, M. Caselius, Stoffelius, Rheticus, Draconites, Io. Aurifaber, Crato, Collinus, Beza, Pezel, Abd. Praetorius, Moninger, Cureus, Melissus, Heshusen, Posselius, Mörlin, Weller et al. (an Eber und Melanchthon -> MBW). Orig.
  • Chart. fol. 125 - Briefe: Illyricus, Gallus, Io. Cam. I., Stifelius, Milichius, P. v. Eizen, Crellius, Laur. Iacobaeus, Seb. Boetius, P. Vincentius, Lucas Pollio, B. Cammerhofer, P. Eber et al. cum responsis. Orig.
  • Chart. fol. 128 - Briefe: Alsted, Althusius, H. u. M. Alting, W. Amling, T. Andreae, Io. M. Andreae, Artopoeus, Dillet, Beza, Brochton, Buxtorff, Lud. Crocius, Drusius, Iac. Fabricius, Faius, Fullen, A. Goclenius, Goulart, Hovaeus, Ionston, Fr. Iunius, Keckermann, Matth. Martin, Olevian, D. Pareus, Io. Ph. Pareus, Pasor, Polanus, Scultetus, Sohnius, Ob. Sturm, Tossanus, Venusinus, Conr. Vorst et al. an Io. Piscator theol. Herborn.
  • Chart. fol. 129-130-133 - Briefe an Günther Heinrich Plathner; mglw. auch von Reinesius
  • Chart. fol. 136 - Reinesius, BW
  • Chart. fol. 137 - Walther, Westhusius, Iac. Weller u.a. an Reinesius
  • Chart. fol. 138 - Io. Muller, Io. Meisner, Misler, Mogius, Rolfinck u.a. an Reinesius
  • Chart. fol. 139 - Christfr. Sagittarius, Io. Henr. Ursinus, Mich. Walther, Iac. Weller, Daum u.a. an Reinesius
  • Chart. fol. 140 - Io. Matth. episc. Stregnesiensis, Nethenus, Niemann, Plathner, Pomarius, Quenstedt u.a. an Reinesius
  • Chart. fol. 141 - Gottfr. Hotton, Hülsemann, Andr. Kesler, Iob Ludolf u.a. an Reinesius
  • Chart. fol. 147-148 - Volumina scriptorum chymicorum
  • Chart. fol. 151 - Liber medicus manu Ioannis Sax. electoris scriptus (vgl. oben)
  • Chart. fol. 152-155 - Caspari Ratzenbergeri herbarium vivum incredibili labore confectum anno 1598
  • Chart. fol. 204 - A. P. Gasser, Annales de vetustate... reipublicae Augstburgensis, um 1576
  • Chart. fol. 269 - Auctores Graeci perì chrysopoiías, mit ausführl. Vorrede des Reinesius (abgedr. bei Cyprian 1714, 87-99)
  • Chart. A 455 - Tentzel, Index der Briefe in der Bibliothek zu Gotha und der Briefe zum Luthertum im Weimarer Archiv
  • Chart. B 19 - Miscellanea; dar. Briefe Melanchthons fol. 15-34. 163-186
  • Chart. B 23 - Collectanea. Enth. 34-41 Melanchthon an Div.; 54-56 Pasquillus Echo: Pasquillus et Roma; 57-59 Melanchthon an Div.
  • Chart. B 25 - enth.: C. Peucer, de coena Domini ex arcanis sermonibus dn. Philippi soceri sui, ex autographo Peuceri 3.1.1561; sonst keine Briefe (Jacobs/Ukert 1843, 318 f.)
  • Chart. min. 26 - Enth. Briefe von Gesner; detaill. Verzeichnis auf fol. 163-164 - Durchsicht am 16.1.13: Bd. enth. Spalatin-BW, darin auch Conrad Gerhard, offenbar verwechselt. Keine ÄB. --U schlegelmilch 17:12, 16. Jan. 2013 (CET)
  • Chart. min. 27 - Varia zur Konkordienformel, darin auch Briefe, u.a. v. Io. Sturm
  • Chart. B 28 - Briefe, u.a. Luther, Melanchthon, Camerarius, Brenz
  • Chart. min. 43 - Io. Ernst Gerhard (theol .Jena), Briefe u.a.
  • Chart. min. 56 - Regesten von Briefen Friedrich Wilhelms von Sachsen, 1597 (theol.?)
  • Chart. A 399 - Sammlung zum Wormser Religionsgespräch 1540/41, Trienter Konzil, Schmalkaldischen Krieg und Augsburger Interim. Briefwechsel Johann Langs. Lit.: Clemen 1941/Clemen 1942
  • Chart. A 1048 - Sammelband mit Briefen aus der Korrespondenz von Friedrich Myconius und von brandenburgischen Kurfürsten, Theologen und Räten u.a. (Codex Mehneri I)
  • Chart. B 189 - Lutheri et coetaneorum epistolae
  • Chart. A 401 - Melanchthon-Briefe (40 Bl. von 274), u.a. 237-262 (und weitere, an Theol.)
  • Chart. A 412 (lt. Briefkatalog Gotha vm: 414!) - BW Thomas Reinesius und Bernhard Betram, altenburg. Kanzler, 1626-1634; einleitend ein Vz. mit Regesten (Jacobs/Ukert 1843, 354 f.)
  • Chart. B 667 - Gelehrtenbriefsammlung, darunter Reinesius und Ch. Spon
  • Chart. B 782-809 - Briefsammlung des Botanikers (nicht Arztes) Jakob Breyne (1637-1697); ob Register?
  • Chart. B 857 - Briefjournal Jakob Breynes

Briefe

HANS prüfen: z.B. 2 Br. v. Jan Jonston (B 667, Nr. 83 u.a.), die im hs. Kat. fehlen!--U schlegelmilch 15:21, 7. Feb. 2014 (CET)

 SignaturBearbeitungsvermerk
Andreas Wilke an Johannes Caselius (1)Chart. A 720, f. 15b und 150Kein Ärztebrief!
Caspar Bartholin (1655-1738) an Unbekannt (2)Chart. B 196, Nr. 246 Bl. 241


an Mellenius?
Ausländischer Ärztebrief
Christian Heinrich Erndtel an Johann Philipp Breyne (1)Chart. B 786, Bl. 70-226 und Chart. B 789, Bl. 276-281zu spät für Projektzeitraum
Gaudenzio Merula an Jean Calvin (1)Chart. A 405, Bl. 53r-54vAusländischer Ärztebrief
Georg Agricola (1530-1575) an C. Alnerus (?) (1)Chart. A 403, 33Kein Ärztebrief!
Georg Agricola (1530-1575) an Paul Eber (1)Chart. A 123, 133-135. 170v (?). 174. 180 f. 189 f. 437-439in Bearbeitung
Georg Peter Schultz an Johann Philipp Breyn (1)Chart. B 788, Nr. 27zu früh / zu spät für Projektzeitraum
Giorgio Biandrata an Gemeinden (Polen) (1)Chart. A 407, Bl. 22r-25vAusländischer Ärztebrief
Giovanni Maria Lancisi an Ernst Salomon Cyprian (1)Chart. A 425, 3-10Ausländischer Ärztebrief
Gottfried Wilhelm Leibniz an Gottlieb Georg Schramm (1)Chart. B 670, Nr. 7unbearbeitet
Helius Eobanus Hessus an Gotha (viri ludi litterarii) (1)Chart. A 406, fol. 48Kein Ärztebrief!
Joachim Camerarius I. an Adrian Albinus (2)Chart. A 1048, 189-209in OCEp
Joachim Camerarius I. an Johannes Francus (1)Chart. A 406, 43-47in OCEp
Joachim Camerarius I. an Theodor Beza (2)Chart. A 405, 403. 398. 397. 395. 402. 404in OCEp
Joachim Camerarius I. an Theodorus Beza (3)Chart. A 405, S. 171-172. 395-396. 397-399. 401-404in OCEp
Johann Philipp Breyne an Christian Heinrich Erndtel (1)Chart. A 877 und Chart. B 857 bzu spät für Projektzeitraum
Johannes Caselius an Andreas Wilke (1)Cod. Gym. 6, Nr. 130, Bl. 189Kein Ärztebrief!
Johannes Stromer an Andreas Wilke (1)Cod. Gym. 8, 210Kein Ärztebrief!
Johannes Volck (1574-1631) an Andreas Wilke (1)Cod. Gym. 7, 53Kein Ärztebrief!
Leonardos Mentones an Matthaios (Mönch) (1)Chart. A 386, Bl. 121r/v; Abschrift: ebd., 120r/vAusländischer Ärztebrief
Leonardos Mentones an Stephan Gerlach (1564-1612) (1)Chart. A 407, Bl. 133r-135vAusländischer Ärztebrief
Lorenz Anton Dercum an Johann Philipp Breyne (1)Chart. B 789, Bl. 263-270zu spät für Projektzeitraum
Paul Eber an Joachim Camerarius I. (2)Chart. A 125, 164in OCEp
Sigismundus Morsianus an Unbekannt (1)Chart. A 404, Bl. 395Ausländischer Ärztebrief
Thomas Reinesius an Diverse (1)Chart. B 207, Bl. 252-279unbearbeitet
Thomas Reinesius an Unbekannt (2)Cod. Gym. 22, 293 (IV)Kein Ärztebrief!
Wendelin Helbach an Johannes Buslebius (1)CHart. A 403, 24-28unbearbeitet / Gedicht


Sonstige Hinweise, Notizen