Stadtbibliothek Nürnberg
Allgemeine Informationen
Sichtungen
Erste Sondierung am 17.-18.2.11.--U schlegelmilch 14:21, 20. Feb. 2011 (UTC)
Literatur zum Archiv
Öffnungszeiten
Bestände
Abteilungen
- 2300 neuzeitl. Hss., kein gedruckter Katalog
- einzelne neuzeitl. Hs. bei Neske 1997
- Bestand "Strob." = Bibliotheca Melanchthoniana, Prov. G. Th. Strobel, enth. 15 Hss.; gedr. Kat .von 1782 (Strobel 1782)
- Bestand "Will." = Bibliotheca Norica Williana, enth. 2400 Hss., 6000 Br.; gedr. Kat. i. 8 Bd. von 1773-1792 (Will 1772)
- Bestand "Amb." = Bibliothek Georg Paul Amberger, enth. 700 Hss., kein gedr. Kat. (nur verstreute Einträge im Syka!)
- ca. 10000 Autographen, Zettelkat.; ca. 1700 Einträge (= alles?) auch in Kalliope
- Abt. Norica: ca. 1500 Hss.
- PP = Pirckheimer-Papiere (lt. Homepage der StB 1861 v. e. Nürnberger Antiquar, ab. auch m. Ergänzungen anderer Prov.), 551 Faszikel, kein mod. Kat.
- NL Eschenbach (Gräzist, 1663-1722): 180 Br.
- NL Will (nicht = Bibl. Williana?): 8000 Br., Katalog?
Systematischer Zettelkatalog Neuzeitliche Handschriften
- Will I, 1384 b - Sciagraphia Collegii Medici Norimbergensis
- Will III, 961 - Catalogus stipendiorum Norimbergensium
- Amb. 110 4° - Verzeichnis der Nürnberger Stipendienstiftungen, 18. Jh.
- Nor.H. 564 - Ärzte, Apotheker, Medizinalwesen in Nürnberg, 3 Fasz., 18. Jh.
- Amb. 133 4° - Verneuerte Gesetze dem Collegio Medico gegeben, Druck 1624; angeb.: (Nürnberger?) Arzneitaxe 1633
- Med. 1848 8° - Cornelis Bontekoe, Grundregeln der Medicin oder von des Acidi und Alkali Wirkungen durch die Gärung und Aufwallung, hs. (Abschr.)
- Amb. 354 2° - Rezeptbuch eines Nürnberger Arztes um 1620, 137 Bl. - Geordnet nach Symptomen/Diagnosen (alles dt.); erw.: Dr. Heinlein (5r, 6v), Dr. Camerar. (4v, 5v, 8r, 124v u.o.), Dr. Scheurlin (7r), Dr. Fabr(icius). (8v, 87v), Dr. Rößlin (8v), Dr. Röd (8v), Dr. Rumel (11r), Dr. Stahl (46r), Dr. "Peßler" (82 v, 87r), 86r "Mein Hauß Clistier", 88 rv Dr. Schmid, 135v Briefauszug Adolphus Och (sic). Am Schluß v. and. Hd. Rp. f. Haber schleim, danach zahlr. Blätter herausgeschn.
- Amb. 447 2° - Anzeigung dreier Sterben zu Nürnberg 1533/1552/1586
- Nor. H. 40 - Die Hungersnot und Pest in Nürnberg betr. Verzeichnisse (1633 und Abschr. um 1800)
- Nor. H. 337 - Instruction... wie es auf besorgenden fahl einer infection zu halten (s. XVII, wohl nicht Nürnberg)
- Nor. H. 336 - Gründliche und aigentliche Verzaichnus von zwei grossen Sterben in Nürnberg 1533/34 und 1562/63
- Amb. 1516 4° - J. G. Volkamer, Districtus Norici Viridarium plantarum, N 1695 (Einbd. aus e. lat. chirurg. Hs. "um 1300")
- Strob. 37 Ms. - Kolleghefte nach: Zacharias Brendel, In libellum Ph. Melanchthonis de anima notae breves, 1596; 1 an: Wolfgang Heider, In physicen prolegomena, ca. 1595; 3 an: Georg Limnaeus, Tractatio de triangulo (Kollegheft 1595/96)
- Nor.Gen. 57,110 - Wilh. Gros, Füreriana parentatio (LPr Christoph Fürer sen., 10.11.1611)
- an Amb. 463 - LLPPr aus Altdorf, 17. Jh.
- Will II, 1223-1224 - Leichenpredigtsammlung Will
- Nor. H. 1006 (836/32) - 12 Nativitäten für meist Nürnberger Persönlichkeiten d. 16. Jh.)
- Nor.H. 1303 - Nürnberger Lateinschulen (Rep. 25a des Staatsarchivs in Kopie; enth. d. Vz. der vom MGN übernommenen Leihgaben)
- Nor. H. 659 (4) - Erhard Christoph Bezzel, Joachim Camerarius, der erste Urheber der Hohen Schule zu Altdorf (hs., 1793)
- Nor. H. 226 - Catalogus alumnorum qui Altdorfii vixerunt ab anno 1633 (hs., 1741)
- Strob. 38 Ms. - Briefe von Luther, Melanchthon u. anderen in Abschr.
- Strob. 35 Ms. (bei Cim. H. Nor.) - wie das vorige
- Strob. 34 Ms. 2° - dgl., um 1540
- Strob. 36 Ms. 4° - Melanchthon, Briefe (Abschr.)
- Solg. Ms. 50-53 4° - Briefnachlaß des Theologen Christoph Wellhammer (1585-1646), 1700 Br. in 4 Bd.
- Cent. V App. 74 - 1 Br. Veit Winsheims, 19.7.1560 WB
- Amb. 323 2° - Nürnbergische Miscellanea, 17. Jh. (30 S.)
- Amb. 325-326 2° - Miscellaneen 17.-18. Jh.
Handschriften-Standortkatalog Cent. ... (ZK)
- Cent. I-V am 17.2.11 übersprungen, da i.W. mittelalterlich
- Cent. V, 10b - Georg Palma, Rezeptbuch 1583-1591
- Cent. V, 18 - Melanchthon, Enarrationes in libros Apollonii de expeditione Argonautarum, s. XVI, Prov. Palma?
- Cent. V, 41 - Guido de Cauliaco, Inventarium seu collatorium in parte cyrurgicali... compilatum anno 1363 in studio Montepessulano, s. XV, Prov. Palma; fol. 143 ff. Rezepte s. XV-XVI
- Cent. V, 42 - Sammelband mit Dokumenten zum Nürnberger Medizinalwesen, zusammengestellt von Georg Palma;
detaill. Übersicht bei Neske 1997, 229; fol. 90ff. 144ff. 2 Gutachten des Jo. Cam. II.
- Cent. V, App. 21 - Melanchthon, Initia doctrinae physicae (autogr. Druckms. der Neuaufl. 1558, Prov. Hier. Baumgartner d.J.?)
- Cent. V, App. 22 - Melanchthon, De anima (autogr. Druckms. 1552)
- Cent. V, App. 34 k - NL Lazarus Spengler (1479-1534): 56 Konvolute (lt. Homepage) bzw. 18 Umschläge (lt. Hss.-Standortkat.), dar. Br. - NB: An der U Erlangen ensteht eine Spengler-Ausgabe (Prof. Hamm(?)) (12 weitere Schriften von L.S. in Cent. V, App. 56d)
- Cent. V, App. 34 m - Briefe ("Handschriftenfragmente") 16.-19. Jh. (flüchtige Notizen dazu: Kristeller, Iter 3, 667)
- Cent. V, App. 56b - Collectae de tempore per totum annum, 1507; fol. 65: Beroaldo, Carmen de dominica passione, 1507, fol. 73 Angameratus (Ged.) 1507
- Cent. V, App. 71 - Georg Palma, Lumbrici, ca. 1580
- Cent. V, App. 72 - Ph. Melanchthon, v. Casp. Hirsch. zus'gest. Auszug aus seiner Epigrammslg., 1557, Prov.: Joachim Camerarius (II) (sic).
- Cent. V, App. 73 - Joachim Camerarius II, Anthologie aus griech. u. lat. Autoren, 1555
- Cent. VI, 40-43a - Heinrich Nicolai, Collectanea Alchemica, 4 Bde. 17 Jh.
- Cent. VIII, 5 - Georg Palma, Rezepte, 1564
- Cent. VIII, 6 - Georg Palma, Rezepte, 1565
- Cent. VIII, 7 - Georg Palma, Observationes und Rezepte, nach 1575
- Cent. VIII, 8 - Georg Palma, Rezepte, Kuren usw., 1571...1578
- Cent. VIII, 9 - Georg Palma, Contra sterilitatem. Ad abortum, o.D.
- Cent. VIII, 10 - Georg Palma, Obs. u. Rpp. zu Hydroceli und Herniae, o.D-
- Cent. VIII, 11 - Georg Palma, Exzerpte und Rpp. zu Melancholie und Hypochondrie, o.D.
- Cent. VIII, 12 - Georg Palma, Botanische Aufzeichnungen, fol. 25 Simplicia im Garten d. Landgfn. Wilhelm, 1580
- Cent. VIII, 18 - Arzneibuch, 1658
- Solg. Ms. 50-53 2° - NL Wellhammer (1585-1646): 1700 Br. ab 1599.
- Film R 37(2 - Leonhard Fuchs, Widmung vom 2.2.1505 (sic) in e. unbek. Werk (sic) - Aus der Autographenkartei.
- "bei Portr. G. 448,1" - Johann Adam Günther (Arzt, 17. Jh.), 3 Br.-Abschr. - Aus der Autographenkartei.
Cent. V, App. 34 kkk
- fol. 1r-92v - Briefe von Joachim Camerarius II. an Christoph Girschner, 1588-1594
- fol. 95-257 Konrad Rittershusen an dens.
- fol. 260-261 - Friedrich Taubmann an dens. + 1 Antw.
- fol. 266-273 - BW mit Andreas Dinner
- fol. 275-283 - BW mit Jacobus Verdavenaeus in Paris
- fol. 285-310 - BW mit Michael Virdung
- fol. 313-350 - BW mit Johann Konrad Rhumel in Neumarkt, 1605-1615
- fol. 353- - BW mit Michael Piccart
- fol. 362-380 - BW mit Wolfgang von Herden
- fol. 381 - Bernhard Praetorius iur., Verona 1608
- fol. 382-384 - BW mit Christoph Rabus
- der im Index für Bl. 384 angekündigte Brief(wechsel) mit G. Queck fehlt
Handschriften - Verfasser und Titel (3 ZK)
- nur bis einschl. Buchst. C durchgesehen zugunsten von Autogr.
Cent. V, App. 34 m
- Umschlag 35: ausf. Verzeichnis von Briefen an Hieronymus Baumgartner; diese sind nicht alle in diesem Umschalg, aber das Vz. (nur bis S!) lohnt wegen der Regesten!: Alberti, Jo.Cam., S. Hauenreuter, Hessus, Donzellini, Cph. Heyl, 15x Peucer...; dan. noch ein weiteres Vz. (Fasz. IV...)
- Umschlag 35: keine Ärztebriefe
- Umschlag 36: fol. 17 Nikolaus Serarius an Hier. Baumgärtner, WÜ transfig. Domini 1595; fol. 18 dass., VIII Id Dec 1594; fol. 80 Jakob Ziegler-Landavus (med.?) an HB, Padua 21.1.1544
- Umschlag 37: fol. 1 Casp. Hofmann an Hier. Baumg., Altd. festo d. Barthol. 1609
- Umschlag o.N. (am Ende): fol. 1 Salomon Alberti an HB, Lpz. V Cal Apr 1564; fol. 8 Hier. Donzellini an HB, Verona 16.2.1561; fol. 9 Christoph Emelius an Melanchthon, Stendal 13.1.1552 (de rebus metallicis)
Autografen (ZK)
- 231 - Georg Palma an Salomon Alberti, N 31.1.1586 (ex Cent. V App. 34 m, s.o.)
- 234 - Crato an Unbek., oO oD
- 242 - Pezel an Alberti: HB 13.10.1588
- 229 - Jo. Cam. II an Adrian Albinus, 9.1586
- 233 - Crato an Albinus, 26.5.1565
- 1491 - Johann Jakob Baier an August Quirin Rivinus, 2 Konz., L 1715
- 1090 Brief des Louis Braun, 1903
- 732 - Flacius Illyricus an NN, 12.5.1555
- 1960 - Johannes Praetorius in Altdorf an Guipianus, Mediziner in N, 16.1.1582
-> weiter mit Kasten 2 (ab Buchst. H)!
Strob. Ms.
- 38 - Briefe u.a. kleinere Schriften von Luther, Mel. u.a. in Abschr., 16. Jh. - Darin: fol. 221rv Caspar Peucer an Jakob Milich in WB, Heidelbergae 29.10.1557, 1 1/2 S. lat. (Abschr.)
- 35 - dgl. (nach d. Strob.-Kat. wohl aus der Cratoschen Ausgabe WB 1562), dazu ca. 50 Einblattdrucke u. Aushänge aus WB - 47v PhM an Milichius = CR 6,324; 159v-160r Testimonium Andreae Aurifaber, WB 5 Id. Aug. 1544
- 34 - Epistolae Lutheri, Mel. et aliorum, orationes, dicta et alia, Abschr. "um 1540" - 55v Ph.M. an Schurff, 1.12.1546 (check CR); 112v-113v PhM an Ioh. Placotomus, 1553, inc. Scio te in consideratione universae naturae; 139v (Iudicium Ph.M.) de Cornario Hanibal Zwickaviensi medico; 280r-281v Luther an Dr. med. Caspar Lindemann, inc. Tardius respondeo mi Caspar
- 48 - Mel.- u. Lutherbriefe in Abschrift, Wittenberg 1543 - 19v-20r PhM an Georg Sturtiades Dr. med., 3. post invocavit, inc.: Eximie d. d., admodum duriter afflixit Lutherum calculus
Bibl. Will
- III 253 4° - J.G.Volkamer, Epistola de Stomacho ad Ioh.Ge. Sartorium, Altd. 1682 (Dr.?)
- III 278 4° - Richter 1662. Dazu: R. war Prokanzler der U Altdorf.
- Verweis: Epp. clarorum virorum selectae de quamplurimis optimae, Colon. 1569
- Verweis: Commercium epistolicum Norimbergense, ed. Will, Altd. 1756 (3 Bde.: StB N Will III 300-302 8°; online aus BSB: http://www.mdz-nbn-resolving.de/urn/resolver.pl?urn=urn:nbn:de:bvb:12-bsb10404278-8)
- III 327 2° - Joch. Camerarii Medici Commercium epistolicum. Epistolae XXIII. 1561-1598 Lt. Kat. Will von: Vettori, Rich. Starhemberg, Io. Oleander, Ge. Walter, Amthor, Car. Paulius (zudem: Occo, Libavius u. vl. andere); Konzepte J.C.s an: Brahe, Sebisch, Neustetter, Wilh.v.Hessen, JL Hauenreuter, CWolf, Occo, Gg. Laub, Crato, Andr. Paulus, Ernst v. Bamberg). Gesehen. Ab hier nicht gesehen:
- III 334 2° - 31 Briefe an Laurentius Durnhofer, darunter Jo. Cam. (welcher?; gedr. in Commerc.epist.Norim. III 48 ff.!); Peucer (ungedr.)
- III 349 4° - Christophori (III.) Fureri commercium epistolicum (63 Br. 1582-1608, keine Ärzte)
- III 358 2° - BW Io. Hagendorn, alumn. Alt. - 126 Br., darunter: Scherb, Soner, CHofmann u.a.
- III 364 2° - Eob. Hessus an Laz. Spengler, 1528, ed. Museum Noricum p. 160.
- III 398 2° - 116 (nicht 140) Briefe Altdorfer Professoren an Gg. Richter, alle ungedruckt, und viele Antwortkonzepte. Mindestens dabei: Ioh. Ludwell, CHofmann, Nössler
- III 404 - Scaliger u.a. an N Rittershus., Druckmss., dabei aber auch anderes: Peucer an den Rektor von Pforta. Tw. gedr. v. Will im Literar. Wochenbl. I. Bd. 218-220.
- III 412 2° - Ph. Scherb an E. Soner
- III 444 2° - BW Andreas Christoph Eschenbach (190 Br., n. datiert; einschlägig? Zumindest 1 Hofmann. CHECK) IST = NL Eschenbach!
- V 451 2° - Visa reperta, d.i. Anzeige, Berichte und Bedenken der Med. Fak. Altdorf und der Stadtärzte 1611-1750, darunter C. Hofmann
- VIII 74 2° - BW versch. Nürnberger, darin: Ludwig Cam. an Joachim Cam. (Nr. 3-9), CHofmann an Joachim Cam. (Nr. 15), Nic. Taurellus an Phil. Cam. (Nr. 23)
- VIII 75 4° - Nr. 5 Jo.Cam. an Ad. Craphto, Abschr.; Nr. 19 Henr. Wolf an Jo.Cam.
NB: Beim Hbh-Exemplar des Will steht rechts ein DIN A 4-Standortkatalog der Norica-Hss.!! - Gibt es mglw. so etwas auch für Bibl. Amberger?
Briefsammlung Christoph Wellhammer
- Solg. ms. 50 2° - S. 62-76 stud. med. Georg Eberlin an ChW in Altdorf bzw. Jena, 1604-1609 (tw. wohl nicht scanbar); 79-80 Georg Ritter "stud. theol. med. iur." an ChW, Altd 1604; weitere z.T. griech. Schreiben Ritters auf S. 81-100; 882-887 stud. theol. Stephan Bierdümpfel, Altd. 27.5.1622-24; hinten viele Gelegenheitsgedichte der Studenten auf ChW
- Solg. ms. 51 2° - S. 890: Kurzes Gelegenheitsgedicht (2 Dist.) des Janus Cunradus Rumel auf ChW, undat.
Briefe
| Signatur | Bearbeitungsvermerk | |
|---|---|---|
| Joachim Camerarius II. an Adrian Albinus (1) | Autographen 229 | in OCEp |
| Philipp Gundel an Hieronymus Baumgärtner (1) | Cent. V, App. 34 m, Umschl. 35, Bl. 7r, Nr. 1 | Kein Ärztebrief! |